Venezuela’da Neler Oluyor?

Venezuela’da öğrencilik zamanlarından beri sıkı bir muhalif olan Juan Guaidó, destekçilerini meydanlara çağırarak dün kendisini ülkenin “geçici devlet başkanı” ilan etti.

Muhalifler bu kararlarına gerekçe olarak Venezuela anayasasının 233 ve 333. maddelerini gösteriyor. Bu maddeler, devlet başkanının yokluğunda Ulusal Meclis Başkanı’nın “geçici devlet başkanı” olabilmesini sağlıyor. 

Bu açıklamadan kısa bir süre sonra ele avuca sığmayan, şirin ve korkutucu, afacan ABD Başkanı Donald Trump, en büyük silahı olan Twitter’dan, Guaidó’yu ülkenin “fiili devlet başkanı” olarak ataşehir escort tanıdığını  ilan etti. Zaten ortalık karışıktı, vaziyet iyice içinden çıkılmaz bir hâl aldı.

Bahse konu muhalif lider

Peki Venezuela bu hâle nasıl geldi?

1987’den beri petrol fiyatları

Venezuela demek petrol demek, zira bilinen en büyük petrol rezervine sahip, toplam gelirlerinin yüzde 95’i petrolden.

Ama sadece bu açıklama yetmez. Suudi Arabistan da benzer durumda ama her petrol devi batmıyor.

Başka hangi nedenler mi var?

Hesap bilmeyen, kötü yönetilen , birçok petrol zengini ülke gibi Venezuela da petrolün varilinin 120 dolar ettiği 2008 Krizi sonrası dönemde kasasına koyduğu dövizleri cömertçe harcadı. Başlattığı alt yapı ve konut projelerinin çoğunu tamamlayamadı.

Oy kaygısıyla başlatılan popülist sosyal programlara harcanan paralar tükendi. Bu arada enflasyon oranı her sene katlanarak yükseldi, işsizlik yükseldi, vatandaş ülkeyi terk etmeye başladı, gıda maddeleri sıkıntısı baş gösterdi, marketler boşaldı, ilaç bulunamaz oldu.

Anayasada toplumsal mutabakat olmaksızın çok sayıda radikal düzenleme yapıldı. 

Azami yüzde 50 katılımlı ve şaibeli seçimlerle iş başına geldiği için her hareketi kendine reva görev yönetim kademesi siyasi, sosyal ve ekonomik alanlarda gerekli adımları atamadı, dünyanın kriz ortamından çıktığını, yeni bir yol haritası çizmesi gerektiğini anlayamadı, anladıysa da gerekli tepkileri zamanında veremedi.

Tüm bunlar yetmezmiş gibi ülkenin çıkarları düşünülerek başlanan petrol kuyularının millileştirilmesi meselesinde rasyonel karar verme mekanizmaları kurulamadı, kendi vatandaşına, işçisine düşman bir yönetim tarzı bellendi.

Shell, Chevron, Exxon gibi dünya devlerine karşı girişilen bu hareketlerde kendi halkının desteği dahi sağlanamadı.

90’lı yıllardan beri süregelen ekonomik problemlere özellikle 2017’de yükselen gösteriler de eklenince… Bu gösterilerde 100’den fazla Venezuelalı hayatını kaybetti.

Trump’ın tweetleri neden mi önemli?

Venezuela

Ülkeye dair birkaç temel ve makro ekonomik veriyi dikkatinize sunuyorum.

32 milyonluk, yüz ölçümü bakımından Türkiye’den yüzde 10 daha büyük bir ülke.

“Bir ülkenin, sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeri” olarak tanımlayabileceğimiz 2018 GSYH’si 210 milyar dolar, bu rakam özellikle son 5 sene içinde eridi. 2014 GSYH’si 482 milyar dolardı. 

Enflasyonun yüzde 1 milyon 300 bine, işsizliğin yüzde 35’lere dayandığını görüyoruz.

Aralık 2017 itibariyle Venezuela’nın toplam dış borcu 185 milyar dolar civarında, bunun 113 milyar doları kamu borcu.

Kamu borcunun 36,1 milyar dolarını tahviller, 28,1 milyar dolarını Çin’e ve 9,1 milyar dolarını Rusya Federasyonu’na olan borçlar oluşturuyor.

Türkiye ve Venezuela Ticaret İlişkisi

Türkiye ile Venezuela arasındaki dış ticaret hacmi Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2018’in ilk 10 ayında 1 milyar doları aştı.

Venezuela’ya ihracat yaklaşık olarak 91 milyon dolar, Venezuela’dan Türkiye’ye yapılan ithalat da 984 milyon dolar olarak kaydedildi.

Geçtiğimiz dönemde Venezuela Devlet Başkanı Maduro ülkemizi ziyaret etmiş, çok iyi karşılanmış, halkı bozulmuş bir kilogram ete asgari ücretin 1/3’ünü verirken kendisi Nusret’in lokantasında afiyetle et yemişti.

Türkiye’ye yaklaşma nedeni tamamen duygusal: Venezuela Madencilik Bakanı Victor Cano, kamu maden şirketleriyle küçük maden işletmelerinin Venezuela’da çıkardıkları altının, yaptırımlar nedeniyle artık İsviçre’de değil Türkiye’de işlenip altın paraya çevrileceğini söyledi.

Böyle ülkede insan durur mu? Durmuyor, bu da kanıtı…

Komşu ülkelere günlük göç durumu

CSIS verilerine göre ülkeden günde 5 bin kişi kaçıyor, yıl sonuna kadar 2 milyon insanın ülkeyi terk etmesi bekleniyor. Türkiye’den 5 milyon insan gittiğini düşünün…

Geçtiğimiz yaz İspanya’ya gittiğimizde tur rehberimiz son 2 yılda İspanya’ya en çok göçmenin Venezuela’dan geldiğini söylemişti.

5 kilo parayla 1 kilo et alınan bir ülkede insan neden kalacak?

Kaynak: BBC, Resimdeki eti almak için gereken para

Venezuela için reçete mi?

Demokrasinin hâkim olduğu, insan haklarının değer gördüğü, yönetimin halk için var olduğu, milli zenginliklerin millet yararına kullanıldığı bir sistem, üzerine de eğitimden sanata, bilimden ekonomiye köklü devrimler yapmak.

Yaklaşık 10 yıl bu acı reçeteyi kabul ederek tabii..

Tanıdık geldi mi?