Ukrayna İşgali Gölgesinde Piyasalar- 27 Şubat 2022

Savaş “Geliyorum” Dedi

Bu haftaya damga vuran olay hiç şüphesiz Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı Ataşehir Escort harekattı.

Bir süredir açık kaynaklardan takip ettiğimiz kadarıyla Belarus ve doğu sınırına 150 bine yakın asker yığan Rusya’nın bu eylemi gerçekleştireceğini, yakın tarihte sicili kırık notlarla dolu CIA, Biden üzerinden dile getiriyordu. Bu sefer yanılmadılar.

Rus ordusuna bağlı birlikler yerel saatle sabah 5’te taarruza başladılar. Hava kuvvetlerinin yoğun bombardımanı ve balistik füzeler eşliğinde başlayan taarruzun hedefinin başkent Kiev ve idari yönetim olduğu anlaşıldı.

Sorunun Niteliği

Pek çok sorun gibi etnik, siyasi ve tarihî arka planı olan bir mesele bu da. Her ne kadar sosyal medya hesabımdan açıklayıcı paylaşımlar yapsam da bu yazıda askerî harekatın operasyonel kısmını bir kenara bırakıp piyasalar bağlamında etkilerine bakacağım.

Harekat haberi geldiği andan itibaren Asya’dan başlayan satışlar tsunami gibi açılan tüm borsaları vurdu. Gün içinde Rus borsası Moex %48 düştü. Borsa İstanbul %9 düşüş kaydetti. Dolar/TL %4, brent petrol %5, ons altın %2 yükseldi. Avrupa borsalarında kayıplar %4-5 civarındaydı. ABD vadelileri %2-3 satıcılı başlasa da Biden açıklamaları sonrası artıya döndüler. Türk lirası çekimser açıklamalara rağmen en çok değer kaybeden para birimi idi. Öyle ki Ruble bile günü sadece %2,67 kayıpla tamamladı.

Ertesi gün (cuma) ise Borsa İstanbul kayıpların ancak yarısını geri alabildi.

“Bu kadar dengeli açıklamaya rağmen neden en çok zararı biz görüyoruz?” sorusu bu yazının konusu değil. Ancak hızlı bir akıl yürütme ile coğrafi yakınlık, dış ticaret istikamet ve ağırlıkları, Boğazlar bağlamında olası riskler ve yapılması gereken tercihler, makro ekonomik verilerde uzun zamandır devam eden kırılganlıklar olduğunu ifade edebilirim.

Benim dikkatimi çeken daha çok bundan sonra ne olabileceği.

Tahminler

Geçtiğimiz günlerde okuduğum yabancı bir makalede çok hoşuma giden bir cümlenin çevirisini paylaşmak istiyorum. “Artık uzun vade diye bir şey yok; yarını bilsek yeter.”

Çeşitli konularda yapılan yüzlerce değerlendirmenin bir günde çöpe gittiği 21. yy. dünyasını daha iyi anlatan başka çok az cümle vardır. Ben de kendimi bu prensibe göre güncelleyeyim ve kısa vade değerlendirmemi yapayım. Geçen haftaki yazımda bu harekatın büyük olasılıkla gerçekleşeceğini, müzakere masasında avantaj elde etmeye yönelik sınırlı hedefleri olan bir operasyon olabileceğini yazmıştım. Piyasalar bazında da kısa süreli bir harekatın etkisinin kısa olacağını beyan etmiştim.

Büyük oranda haklı çıkan bu beklentilerimin tek dayanağı vardı: Milyonlarca insanın öldüğü, tedarik zincirlerinin darmadağın olduğu bir pandemide bile 3 ayda kendini toplayan piyasalar. FED’in faiz artırımları yaklaşırken, enflasyon dünyada 40 yıllık rekorları kırarken de güvendiğim yine tek bir gerçek var: Her türlü kötü haber akışının (savaşın bile) etkilerini birkaç günde atlatan piyasalar.

Nasıl mı? Rus borsası harekatın ikinci günü tonla yaptırıma rağmen tam %23 yükseldi. Brent petrol 96 dolara geri geldi, ons altın yeniden 1900 doların altında. Evet, her şey düzelmedi ama uzun zamandır yerinde duramayan bir boğaya benzettiğim piyasa, yine rayını bulma peşinde.

Son Durum

Rus ordusu unsurları savaşın 4. gününde Kiev’de kalıcı bir bölge işgal edemediler. Ağır şartları olan müzakere çağrıları karşılıklı rağbet Beşiktaş Escort görmüyor. Diğer devlet ve kuruluşların kınamadan başka girişimleri yok. Daha kapsamlı tedbirler ise mikro çıkarlar uğruna feda ediliyor. İnsani bir kriz kapıda.

China Daily’nin karikatüründeki gibi yaptırımlar bu kadar etkisiz değil tabii. Hele bu sabah gördüğümüz SWIFT sisteminden çıkarma adımı.

Yine de savaşın dehşetini önlemek için hızla tesir edemiyorlar ve Rusya’yı caydırmaktan uzaklar. Haliyle harekatın çok kısa sürede sona ereceğini söylemek zor. Ancak yatışması durumunda piyasalardaki toplanmanın da hızlanacağını düşünüyorum.

Yine de bu savaş bir milat olur mu? Dünya zaten Çin-Rusya ve ABD-Batı olarak iki kutuplu. Ama ilişkilerin azaltıldığı bir diplomasi manzumesine evrilir mi süreç? Bu bölünmenin ekonomik yankıları ne olur? Bu sabah Almanya’nın yaptığı gibi savunma harcamaları, uzay araştırmalarına ayrılan bütçeler artar mı? Silahlanma yarışı gelir mi? Bu süreçler ülke makro ekonomik verilerine ve piyasalarına nasıl etki eder? Gündem FED’den nasıl da Rusya’ya döndü, değil mi?

3. Dünya Savaşı Arifesinde Borsayı Terk Etmeyenler

Zor soruları uzmanlara bırakalım. Kendimize bakalım.

Borsa İstanbul yatırımcısı 3 gün önce birkaç şeyi tekrar hatırladı.

1- Milletin diz boyu dediği suda biz, İbrahim Tatlıses’in Fırat klibindeki kız gibi boğuluyoruz. Gelişen piyasalarda en sert satışı biz yedik. En çok değer kaybeden para birimi TL.

2- 2022’nin gündemi volatilite. Devre kesicilere son 1 yılda alıştık, anlaşılan daha çok göreceğiz.

3- İlk iki maddedeki hususların altında yatan nedenler neredeyse kronik. Bu sorunlar çözülmeden Borsa İstanbul portföyünüzü arttırmayın.

4- Uzun zamanda ve zorluklarla elde ettiğimiz kazançlarımız birkaç dakikada eriyebiliyor. Geriye dönüşler de hemen olmuyor. “Satmazsanız sadece zaman kaybedersiniz.” kuralı çok dile getirilir. Ama zaman da çok kıymetli bir varlık. Dolayısıyla nitelikli ve istikrarlı diğer yatırım araçlarını gözden kaçırmayın.

Her krizden ders almalıyız diye düşünüyorum. Aynı hataları tekrar etmemek ve hatalarda ısrar etmemek de akıllı olmanın gereği.

Sağlıklı ve barış dolu bir hafta dilerim.